1550թ. պարսիկները մեծ բանակով հակահարձակման անցան։ Պատերազմական գործողություններն ընթացան փոփոխակի հաջողությամբ։ Վերջապես, 1555թ. Փոքր Ասիայի Ամասիա քաղաքում կողմերը հաշտություն կնքեցին։ Պայմանագրի համաձայն՝ Հայաստանն առաջին անգամ բաժանվեց Օսմանյան կայսրության և Պարսկաստանի միջև։ Այս բաժանմամբ Օսմանյան պետությանն անցան Փոքր Հայքը, Բարձր Հայքը, Ծոփքը, Աղձնիքը, Տուրուբերանը և մի շարք այլ երկրամասեր։ Պարսկաստանին մնացին Այրարատը, Գուգարքը, Վասպուրականը, Սյունիքը, Արցախը և Ուտիքը։ Այս բաժանմամբ Օսմանյան Թուրքիային անցած տարածքը կոչվեց Արևմտյան Հայաստան, իսկ պարսիկներին մնացածը՝ Արևելան Հայաստան։ Հայաստանում շուրջ 20 տարի հաստատվեց համեմատաբար խաղաղ վիճակ։ 1578թ., օգտագործելով Պարսկաստանում սկիզբ առած գահակալական կռիվները, թուրքերը վերսկսեցին պատերազմը և Չըլդըր լճի մոտ պարտության մատնեցին պարսիկներին։ Պատերազմը շարունակվեց նաև հետագա տարիներին և ծանր հետևանքներ ունեցավ Հայաստանի համար։ Դրան գումարվեց նաև սովը, որին զոհ գնացին մեծ թվով մարդիկ։ Թուրքերը 1590թ. հարկադրեցին պարսիկներին հաշտություն կնքել, որով Հայաստանն ամբողջությամբ և Այսրկովկասն ու Ատրպատականի մեծ մասը՝ Թավրիզ քաղաքով, անցան Օսմանյան տերությանը։
|