Հեղկոմների խնդիրն էր նաև կազմակերպել իշխանության նոր մարմինների՝ խորհուրդների ընտրությունը, որը կայացավ 1921թ. վերջին։

1922թ. սկզբին տեղի ունեցավ Հայաստանի խորհուրդների 1-ին համագումարը։ Այն քննարկեց մի շարք հարցեր, որոնց մեջ կենտրոնականը Հայաստանի սահմանադրության ընդունումն էր։ Վերջինս փաստորեն կրկնում էր Ռուսաստանի սահմանադրությունը։ Սահմանադրության վերջին հոդվածները ներկայացնում էին հանրապետության խորհրդանիշերը՝ պետական զինանշանը և պետական դրոշը։ Զինանշանի հեղինակն էր նկարիչ Մարտիրոս Սարյանը։ Հետագայում (1944թ.) ընդունվեց նաև պետական հիմնը՝ երգահան Արամ Խաչատրյանի երաժշտությամբ։

Չնայած ՀԽՍՀ սահմանադրության որոշ ձևական կողմերին, այն ամրագրում էր Հայաստանի պետականության հիմնական օրենքները։ 1922թ. սահմանադրությունն առաջինն էր հայոց պետականության պատմության մեջ։

Հայաստանի խորհուրդների 1-ին համագումարը, քննարկելով Անդրկովկասյան Դաշնության (ֆեդերացիայի) կազմակերպման հարցը, հավանություն տվեց դրա մտահղացմանը։ Խորհրդային իշխանության առաջնորդ Վ. Ի. Լենինը Կովկասի կոմունիստների առաջ խնդիր էր դնում ստեղծել հանրապետությունների սերտ դաշինք։ Դաշնությունը (ֆեդերացիան) պետական միավորման այն ձևն է, երբ տարբեր ինքնիշխան պետություններ միավորվում են մի նոր՝ դաշնային պետության մեջ՝ պահպանելով իրենց ինքնիշխանությունը։

1922թ. մարտի 12-ին Անդրկովկասի 3 հանրապետությունների ներկայացուցիչների կոնֆերանսը հաստատեց դաշնային պայմանագիր։ Դրանով հիմնադրվեց նրանց ֆեդերացիան՝ Անդրկովկասի Խորհրդային Ֆեդերատիվ Սոցիալիստական Հանրապետությունը (ԱԽՖՍՀ)։ Հայաստանը, Ադրբեջանը և Վրաստանը հիմնականում պահպանում էին իրենց ինքնիշխանությունը։ Անդրկովկասյան Դաշնությունը գոյատևեց մինչև 1936 թվականը։

1922թ. գործնական իմաստով քննարկվում էր այն հարցը, թե ինչպիսի միջպետական հարաբերությունների մեջ պետք է լինեն նախկին Ռուսաստանի կայսրության տարածքի վրա ստեղծված խորհրդային հանրապետությունները։ Վ. Ի. Լենինի առաջարկությամբ խորհրդային հանրապետությունները, այդ թվում՝ Ռուսաստանը, միավորվելու էին նոր ընդհանուր պետականության՝ Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միության (ԽՍՀՄ) մեջ՝ պահպանելով իրենց անկախությունը և Միությունից դուրս գալու իրավունքը։

1922թ. դեկտեմբերի 30-ին տեղի ունեցավ ԽՍՀՄ խորհուրդների 1-ին համագումարը, որին մասնակցում էին խորհրդային 4 հանրապետություններ՝ ՌԽՖՍՀ-ն, Ուկրաինան, Բելոռուսիան (Բելառուսը) և ԱԽՖՍՀ-ը։ Համագումարը հաստատեց ԽՍՀՄ-ի ստեղծման մասին հռչակագիրը և պայմանագիրը։ Հայաստանի ԽՍՀ-ն Անդրկովկասյան Դաշնության միջոցով մտավ ԽՍՀՄ կազմի մեջ։

Անդրկովկասյան Դաշնության և ԽՍՀՄ-ի կազմավորումով էականորեն փոխվեց Հայաստանի ԽՍՀ կարգավիճակը։ Եթե մինչև այդ Խորհրդային Հայաստանը այս կամ այն չափով անկախ պետություն էր, ապա ԽՍՀՄ-ի ստեղծումից հետո նրա ինքնիշխանությունը զգալի չափով թուլացավ։

ԽՍՀՄ-ի կազմավորումը ազգային հարցի լուծման ձև էր, սակայն այն փաստորեն չլուծվեց։ ԽՍՀՄ-ը՝ այդ դաշնային կամ միութենական ֆեդերացիան, իրականում դարձավ միաձույլ, կենտրոնացված պետություն, կոմունիստական կուսակցության ղեկավարությամբ։ Այդ պետության մեջ ժողովուրդների դժգոհության ձայնը և ազգային տարաձայնությունները խեղդվեցին։ Այդ և այլ պատճառներով ԽՍՀՄ-ը կարողացավ գոյատևել միայն յոթ տասնամյակ և կազմալուծվեց 1991թ.։

Այդուհանդերձ, ԽՍՀՄ-ի կազմում Հայաստանն ունեցավ մեծ նվաճումներ, նրա պաշտպանությունը դարձավ ապահով։