Սարմեն (Արմենակ Սարգսի Սարգսյան, 1901, մարտի 1 - 1984, փետրվարի 18) - հայ բանաստեղծ, ՀԽՍՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ (1967), ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1934-ից։ Նրան Սարմեն գրական անունով է կնքել իր ուսուցիչ Եղիշե Թերլեմեզյանը։ Սարմեն անունը կազմված է բանաստեղծի ազգանվան առաջին վանկի (Սար) և անձնանվան երկրորդ վանկի (մեն) մեկտեղումից։ Ծնվել է Արևմտյան Հայաստանի Ռշտունիք գավառի Պախվանց գյուղում։ Նրա ծնողները զոհվել են 1915-ի Մեծ եղեռնի ժամանակ։ Սարմենի մանկությունն անցել է մանկատներում։ 1932-ին ավարտել է Երևանի համալսարանի լեզվագրական ֆակուլտետը։ Նրա առաջին բանաստեղծությունը` «Դեպի աստված», լույս է տեսել 1919-ին, Թիֆլիսի «Փարոս» թերթում։ Սարմենը Հայկական ԽՍՀ պետական հիմնի տեքստի հեղինակն է։ Նրա բանաստեղծությունների տեքստով հայ կոմպոզիտորները ստեղծել են բազմաթիվ երգեր։ Պարգևատրվել է Հոկտեմբերյան հեղափոխության, Աշխատանքային կարմիր դրոշի, Կարմիր աստղի և «Պատվո նշան» շքանշաններով։ Մահացել է Երևանում։ Սարմենի երկերի մատենագրություն- Դաշտերը ժպտում են (բանաստեղծություններ), Լենինական, Պետհրատի 4-րդ տպարան, 1925, 15 էջ։
- Թռիչք (բանաստեղծություններ), Երևան-Մոսկվա, Պետհրատ, 1935, 167 էջ։
- Լենին հսկան, Ե., Պետհրատ, 1937, 18 էջ։
- Սեփո (պոեմ), Ե., Պետհրատ, 1939, 16 էջ։
- Նվաճված երջանկություն (բանաստեղծություններ), Ե., Պետհրատ, 1939, 32 էջ։
- Երգաստան, Ե., Հայպետհրատ, 1940, 272 էջ։
- Նվեր, Ե., Հայպետհրատ, 1940, 10 էջ։
- Հերոսական մահ (պոեմ), Հայպետհրատ, 1940, 32 էջ։
- Երկու առակ, Ե., Պետհրատ, 1940, 11 էջ։
- Աստղեր, Ե., Հայպետհրատ, 1942, 52 էջ։
- Հայրենիք (բանաստեղծություններ), Ե., Հայպետհրատ, 1944, 128 էջ։
- Ծաղկունք (բանաստեղծություններ, պոեմներ), Ե., Հայպետհրատ, 1945, 149 էջ։
- Սրտի ձայնով (բանաստեղծություններ), Ե., «Սովետական գրող», 1947, 126 էջ։
- Յոթ երջանիկներ (բանաստեղծություններ), Ե., Հայպետհրատ, 1950, 56 էջ։
- Հատընտիր, Ե., Հայպետհրատ, 1951, 192 էջ։
- Ծաղկաձոր (բանաստեղծություններ), Ե., Հայպետհրատ, 1952, 64 էջ։
- Կորած ձեռքեր (պոեմ), Ե., Հայպետհրատ, 1954, 28 էջ։
- Գագաթների կարոտը (բանաստեղծություններ), Ե., Հայպետհրատ, 1954, 160 էջ։
- Հայրենի տուն (բանաստեղծություններ և պոեմներ), Ե., Հայպետհրատ, 1955, 228 էջ։
- Կարոտի կրակներ (գրքում տեղ են գտել բանաստեղծություններ, «Մեսրոպ Մաշտոց» և «Սպանված սեր» պոեմները), Ե., Հայպետհրատ, 1957, 244 էջ։
- Խոսող ծաղիկներ (բանաստեղծություններ, պոեմներ), Ե., Հայպետհրատ, 1958, 128 էջ։
- Պիոներական էստրադա։ Նյութեր պիոներ-դպրոցականների ինքնագործ խմբակների համար (ժողովածուում տեղ են գտել նաև Սարմենի գործերից), Ե., Հայպետուսմանկհրատ, 1959, 215 էջ։
- Երգեր (նոտաներով, հայերեն և ռուսերեն), Ե., Հայպետհրատ, 1959, 93 էջ։
- Սովետահայ գրականության ընտիր էջեր։ Պոեզիա (գրքում տեղ են գտել նաև Սարմենի մի քանի գործեր), Ե., Հայպետհրատ, 1960, 480 էջ։
- Հայոց սիրտ (գրքում տեղ են գտել բանաստեղծություններ, լեգենդներ, մանրանկարներ և «Լենինն ու բանաստեղծը» ու «Հայոսն ու Թարթլոսը» պոեմները), Ե., Հայպետհրատ, 1960, 287 էջ։
- Բանաստեղծի աղբյուրը (բանաստեղծություններ, պոեմներ), Ե., Հայպետհրատ, 1961, 512 էջ։
- Կենաց բաժակ (բանաստեղծություններ), Ե., Հայպետհրատ, 1963, 272 էջ։
- Ծաղկավոր ձմեռ (բանաստեղծություններ), Ե., Հայպետհրատ, 1964, 202 էջ։
- Երկեր 2 հատորով, հատոր 1, Ե., «Հայաստան», 1966, 431 էջ։
- Երկեր 2 հատորով, հատոր 2, Ե., «Հայաստան», 1967, 292 էջ։
- Հեքիաթներ, պատմվածքներ, ոտանավորներ (ժողովածուում գործեր ունի նաև Սարմենը), Ե., «Լույս», 1967, 239 էջ։
- Երազանք (բանաստեղծություններ), Ե., «Հայաստան», 1969, 292 էջ։
- Իմ հայրենի աղջիկները, Ե., «Հայաստան», 1971, 160 էջ։
- Մանուկների աշխարհում (բանաստեղծություններ), Ե., «Հայաստան», 1972, 100 էջ։
- Քյոռօղլի, Ե., «Հայաստան», 1974, 96 էջ։
- Զանգակներ (ժողովածուում գործեր ունի նաև Սարմենը), Ե., «Հայաստան», 1974, 160 էջ։
- Երկեր 2 հատորով, հատոր 1, Ե., «Հայաստան», 1976, 326 էջ։
- Երկեր 2 հատորով, հատոր 2, Ե., «Հայաստան», 1977, 208 էջ։
- Հայոս և Քարթլոս (պոեմ), Ե., «Սովետական գրող», 1979, 24 էջ։
- Հայի աչքեր։ Մանրաքանդակ։ Երգեր ծովի, արևի ու գարնան։ Սիրապատում, Ե., «Սովետական գրող», 1980, 248 էջ։
- Սիրտ (բանաստեղծություններ), Ե., «Սովետական գրող», 1981, 331 էջ։
- Քյոռօղլի (պոեմ), Ե., «Սովետական գրող», 1981, 176 էջ։
- Ծիածան։ Բանաստեղծությունների ժողովածուն ամփոփում է ԽՍՀՄ 15 հանրապետությունների մանկագիրների լավագույն գործերը (ժողովածուում տեղ են գտել նաև Սարմենի մի քանի գործեր), Ե., «Սովետական գրող», 1982, 184 էջ։
- Մեսրոպ Մաշտոց (պոեմ), Ե., «Լույս», 1982, 24 էջ։
|